Uładzimir Niaklajeu

Uładzimir Niaklajeu – urodzony w 1946 roku w miejscowości Smarhoń na Grodzieńszczyźnie, białoruski poeta, prozaik i działacz społeczno-polityczny. Jest autorem powieści, dramatów historycznych i kilkunastu tomików poetyckich, laureat prestiżowej Nagrody im. Kurta Tucholskiego. Jego książki były tłumaczone na języki rosyjski, polski, węgierski, litewski, szwedzki i fiński. Pracował jako telegrafista na Syberii i na Dalekim Wschodzie, a także w mińskim studiu telewizyjnym jako mechanik radiowy. Jako dziennikarz współpracował z gazetą „Znamia Junosti” i biuletynem „Teatralny Mińsk”, był redaktorem programów literackich i dramatycznych telewizji białoruskiej. Pełnił funkcję redaktora naczelnego miesięcznika o literaturze współczesnej „Krynica” („Źródło”; 1986–1997), redaktora naczelnego tygodnika kulturalnego „Litaratura i Mastatstva” („Literatura i Sztuka”; 1998), prezesa Związku Pisarzy Białoruskich (1999–2001) oraz prezesa białoruskiego PEN-Clubu (2005–2009). W 2012 roku był nominowany do Nagrody Nobla przez Białoruski PEN Center i Związek Pisarzy Białoruskich.
W 1999 roku został zmuszony do opuszczenia Białorusi z powodów politycznych. Mieszkał i pracował w Polsce i Finlandii. Do Mińska wrócił w 2001 roku. W 2010 roku wystartował w wyborach na prezydenckich jako kandydat niezależny. W dniu wyborów został dotkliwie pobity przez specjalną jednostkę milicji, a następnie porwany ze szpitala i aresztowany. Amnesty International uznała Uładzimira Niaklajeu za więźnia sumienia.

Uładzimir Niaklajeu jest laureatem prawie wszystkich białoruskich nagród literackich, w tym Państwowej Nagrody im. Janki Kupały, nagród niezależnych, w tym Nagrody im. Jerzego Giedroycia i Nagrody Natalii Arseniewej, a także nagród międzynarodowych: Nagrody im. Kurta Tucholskiego, Nagrody im. Bronisława Gieremka, Nagrody im. Mihaia Eminescu i innych.

Po polsku ukazały się jego tomy poetyckie Poczta gołębia (Галубіная пошта; Mińsk, 1987) w tłumaczeniu Adama Pomorskiego (Wrocław, 2011) i Pożegnalny gest Zygmunta / Разьвітальны жэст Жыгімонта w tłumaczeniu Czesława Seniucha (Warszawa, 2011) oraz powieść Automat z wodą gazowaną z syropem lub bez (Аўтамат з газіроўкай з сіропам і без; Mińsk, 2012) w tłumaczeniu Jakuba Biernata (Wrocław, 2015).

W swojej twórczości skupia się na historii współczesnej Białorusi. Jedna z jego najpopularniejszych powieści Automat z wodą gazowaną z syropem lub bez, przetłumaczona na język polski i uhonorowana Nagrodą Literacką im. Jerzego Giedroycia, śledzi losy białoruskiego pokolenia lat 60., opowiadając historię ruchów oporu w Europie z mniej znanej perspektywy. W 2021 napisał powieść o życiu w Związku Radzieckim Ognista Gehenna. Na Białorusi nazwisko Uładzimira Niaklajewa jest zakazane. Nie wspomina się o nim w mediach, jego książki nie są publikowane. Powieść „Hej Ben Hinom” („Ognista Gehenna”) została wydana i zaprezentowana w Polsce i na Litwie.

W grudniu 2021 odbyło się w Willi Decjusza w Krakowie spotkanie z Uładzimirem Niaklajevem wokół jego książki "Ognista Gehenna":
https://willadecjusza.pl/aktualnosci/powiesc-o-bialorusi-i-bialorusinach