Willa Decjusza miejscem wolnego słowa. Zakończenie 91. Kongresu PEN International 17.09.2025
Gala zakończenia Kongresu odbyła się w Willi Decjusza – miejscu od wieków nierozerwalnie związanym z ideami europejskiego humanizmu, wolności twórczej i wymiany myśli. To tutaj, w historycznych wnętrzach rezydencji Justusa Ludwika Decjusza, zabrzmiały ostatnie słowa tegorocznych obrad.
Przemówienie zamykające Kongres wygłosiła dr hab. Dominika Kasprowicz, prof. UJ – Dyrektorka Instytutu Kultury Willa Decjusza, która przypomniała, że to właśnie literatura – nawet w czasach wojny i kryzysu – potrafi budować mosty porozumienia tam, gdzie zawodzą polityka i ideologie.
prof. Dominika Kasprowicz, Dyrektorka Willi Decjusza
„Dla nas, w Willi Decjusza, ta misja ma szczególne znaczenie. Od 500 lat jesteśmy przestrzenią dialogu, tolerancji i wymiany kulturalnej. Dziś Willa wspiera pisarzy, artystów i naukowców z całego świata, oferując schronienie i przestrzeń wolności” – mówiła prof. Kasprowicz, nawiązując do współczesnych programów rezydencyjnych i działalności Willi w ramach międzynarodowych sieci ICORN i Scholars at Risk.
W ramach kongresu poprowadziła również jedną z kluczowych debat kongresowych, poświęconą współczesnym formom cenzury, dezinformacji oraz przyszłości literatury w świecie zagrożonym wojną i migracją. W dyskusji wzięli udział przedstawiciele środowisk literackich z Ukrainy, Białorusi, Syrii, Iranu i Afganistanu, dzieląc się świadectwami i refleksjami na temat roli pisarza w czasach przemocy.
Szczególne miejsce w przemówieniu otwierającym zajęły słowa Olgi Tokarczuk – noblistki i członkini PEN Polska – która wezwała literatów z całego świata do odwiedzania Ukrainy i wspierania tamtejszego życia kulturalnego. Jak podkreśliła Dyrektor Kasprowicz, „każde spotkanie autorskie staje się dziś aktem solidarności i walką o normalność”.
Willa Decjusza – jako miejsce głęboko zakorzenione w humanistycznych tradycjach Krakowa i Europy – z dumą dołącza do tej misji. Działa na rzecz twórców, którzy musieli opuścić swoje kraje, wspiera odważnych tłumaczy, prowadzi dialog międzykulturowy i upomina się o tych, których głos próbuje się uciszyć. Obecność przedstawicieli instytucji na Kongresie PEN International jest nie tylko świadectwem tej odpowiedzialności, ale także potwierdzeniem roli Willi jako ważnego europejskiego centrum wolnego słowa.
„Niech każde z napisanych i przeczytanych słów będzie naszym sprzeciwem wobec przemocy i prób uciszenia ludzkiego głosu” – zakończyła swoje wystąpienie Dominika Kasprowicz.
Willa Decjusza pozostaje otwarta dla tych, którzy wierzą, że literatura ma moc zmieniania świata. Wolność twórcza i solidarność pozostają podstawą naszej działalności – wczoraj, dziś i jutro.
Na koniec chcielibyśmy podzielić się z Państwem ważnymi dla nas informacjami:
1.Polski PEN Club - artykuł o kongresie: https://penclub.com.pl/sila-wolnego-slowa/
2. Opublikowany w marcu 2025 roku przez PEN International doroczny raport na temat ludzi pióra prześladowanych ze względu na swoją tożsamość – Identity on Trial: Persecution and Resistance (Tożsamość na celowniku: prześladowanie i opór): https://penclub.com.pl/2025/03/22/raport_identity_on_trial/